У Гданьску адбылося юбілейнае ўганараванне Прэміяй Міжнароднага Кангрэса даследчыкаў Беларусі.
![](https://zbsb.info/wp-content/uploads/2023/09/25c009aebdebfb43.png)
Другі дзень Міжнароднага Кангрэса даследчыкаў Беларусі завяршыўся цырымоніяй уручэння традыцыйных прэмій за навуковыя публікацыі мінулага года. Прэмія Кангрэса фундуецца Сям’ёй Кіпеляў (ЗША) і Беларускім дабрачынным фондам у Лондане.
Суарганізатар Кангрэса, дырэктар Інстытута «Палітычная сфера», палітолаг Андрэй Казакевіч зазначыў:
«Гэта юбілей — першая прэмія была ўручана ў 2013 годзе. Прайшло роўна 10 год. І ёсць нагода падсумаваць тое, што адбывалася ў нас гэтыя гады. Варта звярнуць увагу не толькі на пераможцаў, але і на шорт-лісты, на агульную колькасць працы, якая рабілася экспертамі. За гэтыя гады эксперты апрацавалі тысячу, можа нават крыху больш, тэкстаў — артыкулаў і манаграфій. Калі казаць пра шорт-лісты, то па гістарычных дысцыплінах усяго 53 манаграфіі разглядаліся, па гуманітарных — 47, па сацыяльна-палітычных — 14. Было 49 артыкулаў па гісторыі, 49 — па гуманітарных дысцыплінах і 55 па сацыяльна-палітычных. (…) Што тычыцца мовы, то ў гістарычных дысцыплінах дамінуе беларуская мова — амаль што 90% прац, у гуманітарных дысцыплінах — 70%, у сацыяльна-палітычных дысцыплінах сітуацыя абсалютна іншая: лепшыя артыкулы тут пішуцца па-ангельску — 52%, 34% — па-руску і 13 — на беларускай мове.
Гендэрны баланс таксама вельмі розны па розных дысцыплінах. У намінацыі «гісторыя» ў шорт-лісты патрапіла 54 мужчыны і 15 жанчын; у гуманітарных дысцыплінах — 44 мужчыны і 34 жанчыны; у сацыяльна-палітычных невялікая перавага жанчын — 29 аўтарак за 10 год і 25 мужчын».
Пераможцы і ўдзельнікі
Гісторыя (манаграфіі)
Таццяна Астроўская. Культура і супраціў. Iнтэлігенцыя, іншадумства і самвыдат у савецкай Беларусі (1968-1988). Беласток: Вясна, 2022.
![](https://zbsb.info/wp-content/uploads/2023/09/1596c49f16e63cdd.png)
Гісторык Алесь Смалянчук пры ўручэнні прэміі зазначыў: «Кніга Таццяны Астроўскай — пра ролю і месца беларускай культуры ў аўтарытарным грамадстве. І кніга, на маю думку, вельмі важная ў наш такі, вельмі мілітарызаваны час. Як змагацца з аўтарытарызмам? Здаецца, толькі шляхам ваяра. А кніга Таццяны Астроўская пра іншае змаганне, пра змаганне культурніцкае. І я пагаджаюся з аўтаркай, што такі шлях можа і больш эфектыўны, хаця можа ён не такі просты, ён доўгі».
Таццяна Астроўская прысвяціла перамогу Алесю Бяляцкаму, «які шмат зрабіў для з’яўлення гэтай працы, спадзяюся, ён хутка патрымае гэтую кнігу ў руках». «Прысвячаю таксама ўсім даследчыкам і даследчыцам Беларусі, якія працягваюць рабіць сваю працу, нягледзячы на ўсе цяжкасці».
У шорт-ліст у гэтай намінацыі таксама ўвайшлі:
Уладзімір Ганскі. Турызм у Заходняй Беларусі (1921-1939). Мінск: Выдавецтва «Каўчэг», 2022.
Аляксей Кібінь. Радзивилловская летопись: о месте и времени создания иллюстраций Повести временных лет. Москва: Квадрига, 2022.
Філіп Падбярозкін. Юрьевская дань в русско-ливонских отношениях (XIII — середина XVI века. Москва: Квадрига, 2022.
Яўген Хралёнак. Стародубский полк. Люди и власть. Эволюция сословной структуры в XVII-XVIII вв. Москва: Квадрига, 2022.
![](https://zbsb.info/wp-content/uploads/2023/09/e8abf394c6664791.png)
Гісторыя (артыкулы)
У гэтай намінацыі перамог Андрэй Чарнякевіч з артыкулам «Быць канфідэнтам»: штодзённае жыцце інфарматара польскай службы бяспекі ў паўночна-ўсходніх ваяводствах ІІ Рэчы Паспалітай (1921–1939 // Homo Historicus. 2022, № 8, с. 178-199.
Алесь Смалянчук так пракаментаваў працу-пераможцу: «Тэкст незвычайны. Гэта біяграфія даносчыцы, якая рабіла вельмі цікавую трансфармацыю ў сваім жыцці — ад сацыяльнага маргінала да дзяржаўнага служачага і потым назад. Антрапалагічная гісторыя».
У шорт-ліст у гэтай намінацыі ўвайшлі:
Вадзім Аніпяркоў. Канстытуцыя 3 мая 1791 г. у цені стэрэатыпаў // Гадавік Цэнтра беларуcкіх студыяў. 2022. № 8, с. 32-51.
Аляксандр Доўнар. Фінансавая справаздачнасць органаў самакіравання гарадоў Беларусі другой паловы XVI — XVIII cт. // Беларускі гістарычны агляд. Т. 29 (2022). С. 17-56.
Раіса Зянюк. Традыцыі спажывання і вырабу алкаголю ў рымска-каталіцкіх манастырах і семінарыях на беларуска-літоўскіх землях (1772–1914) // Беларускі гістарычны агляд. Т. 29 (2022). С. 57-74.
Вольга Іванова. Беларускі Музей імя Івана Луцкевіча — шлях да ліквідацыі // Homo Historicus. 2022, c. 92-142.
Гуманітарныя навукі (артыкулы)
Тут перамога за артыкулам Алесі Серады ‘Died from Debeeration’: The Case of the First Belarusian Political Game // Studies in Eastern European Cinema, 2022, 14(1), 8–24.
![](https://zbsb.info/wp-content/uploads/2023/09/6fa78c2335eed679.png)
У шорт-ліст увайшлі:
Таццяна Арцімовіч. Спектакль «Паўлінка» Льва Літвінава як прастора барацьбы за памяць // StudiaBiałorutenistyczne, 2022, t. 16, s. 159-175.
Анатоль Брусевіч. Yanka Kupala’s Creed: the Christian Aesthetic Code in the Motif Paradigm of his Early Poetry // Acta Albaruthenica, 2022, t. 22, s. 19–32.
Алена Лепішава. Театральная версия романа Ольгерда Бахаревича «Собаки Европы» на сцене Белорусского свободного театра // Studia Białorutenistyczne, 2022, t. 16, s. 177-194.
Наталля Русецкая. Салідарныя з Беларуссю: пераклады беларускай літаратуры на польскую мову, Emigracja rosyjska, ukraińska i białoruska. Konteksty literackie, kulturowe i życie społeczno-polityczne, redakcja Marta Kaczmarczyk, Monika Sidor, Beata Siwek, Anna Woźniak, Wydawnictwo KUL, Lublin 2022, s. 143-153.
У намінацыі гуманітарныя навукі (манаграфіі) у гэтым годзе конкурс не праводзіўся.
Сацыяльна-палітычныя навукі (артыкулы)
Прэмію атрымаў палітолаг і філосаф Пётр Рудкоўскі за артыкул Is There a Demand for Autocracy in Belarusian Society? // Journal of Belarusian Studies, 2022, 12(1-2), 35-62.
![](https://zbsb.info/wp-content/uploads/2023/09/231d14a68cf4e165-715x1024.png)
Паводле Пётры Рудкоўскага, ягоны артыкул — гэта «спроба прадставіць, што попыт на аўтарытарызм ёсць і якія ён мае карані». «Паслядоўных дэмакратаў нашмат больш, чым прыхільнікаў аўтарытарызму. У мяне сёння радасць на фоне смутку, такое змешанае адчуванне. У Беларусі, нашай краіне, дзеецца шмат зла, яшчэ больш — ва Украіне з-за расійскай агрэсіі. Але я веру, шаноўнае спадарства, што не за гарамі той час, калі я альбо хтосьці з вас будзе пісаць артыкул «Беларусь: досвед паспяховай дэмакратызацыі», у якім будзем аналізаваць не ў катэгорыях прагнозаў і дапушчэнняў пераход да дэмакратыі ў Беларусі, а ў катэгорыях мінулага часу — як здзейснены факт», — сказаў лаўрэат.
У шорт-ліст увайшлі:
Анастасія Астапава і інш. (Anastasiya Astapova, Vasil Navumau, Ryhor Nizhnikau & Leonid Polishchuk). Authoritarian Cooptation of Civil Society: The Case of Belarus, Europe-Asia Studies, 2022, 74:1, 1-30
Нэлі Бекус. Reassembling Society in a Nation-State: History, Language, and Identity Discourses of Belarus. Nationalities Papers, 2023, 51(1), 98-113 (апублікаваны анлайн у 2022).
Кірыл Касцян. Implications of Russia’s war in Ukraine for Belarus and its society: what is exactly written in the EU documents? // Public Governance, Administration and Finances Law Review, 2022, 7(1), 5–20.
Яўген Крыжаноўскі. Managing Dissent in Post-Soviet Authoritarianism. New Censorship of Protest Music in Belarus and Russia, 2000–2018, Europe-Asia Studies, 2022, 74:5, 760-788
Ілля Сульжыцкі. Opposition as «A Mould on the Fatherland»: Hate Speech and Grassroots Telegram Propaganda in Belarus. Journal of Belarusian Studies, 2022, 12(1-2), 5-34.
![](https://zbsb.info/wp-content/uploads/2023/09/8bb740244f1fa289.png)
Вядоўца цырымоніі, паэт Андрэй Хадановіч завяршыў выканнанем (разам з заляй) песняй Яцэка Качмарскага «Mury» альбо «Разбуры турмы муры», якая выдатна пасавала сёлетнему месцу правядзення Кангрэса — Гданьску, гораду «Салідарнасці».
У нядзелю, 24 верасня, Кангрэс завяршае сваю працу.