З 9-га па 10-га снежня ў Беластоку праходзіла 4-я навуковая канферэнцыя пад назвай: «Нацыянальныя, этнічныя і моўныя меншасці ў Польшчы на еўрапейскім фоне». Мерапрыемства прысвечана 20-годдзю прыняцця ў Польшчы Закона аб нацыянальных і этнічных меншасцях і рэгіянальнай мове.
«Радыё Рацыя» пагутарыла з суарганізатарам канферэнцыі, упаўнаважаным Падляшскага ваяводы па справах нацыянальных і этнічных меншасцяў Артурам Канапацкім пра тое, што абмяркоўвалася на канферэнцыі цягам двух дзён; якія змены ў Закон аб нацыянальных і этнічных меншасцях і рэгіянальнай мове неабходныя; чым на сходзе здзівілі цыганы (рома) і якая будучыня ва ўсіх меншасцяў на Падляшшы:
– Такім чынам, канферэнцыя, на якой мы прысутнічалі, стала чацвёртай у гэтай серыі і, на мой погляд, асаблівай. Па-першае, таму, што яна адбылася ў Беластоку — а дзе яшчэ можна гаварыць пра меншасці, як не ў гэтым горадзе? Па-другое, канферэнцыя была прысвечана 20-годдзю ўвядзення адпаведнага закону.
– Асаблівасць гэтай падзеі ў тым, што на ёй прагучалі галасы прадстаўнікоў нацыянальных і этнічных меншасцяў, а таксама тых, хто карыстаецца рэгіянальнай мовай. Гэта надзвычай каштоўна, бо мы чулі меркаванні практыкаў, якія распавялі, як закон працуе на практыцы. Гаворка ішла пра тое, што ён змяніў у іх супольнасцях, што зрабіў добрага, што дрэннага і што трэба палепшыць. Для нас, як арганізатараў, было важна зафіксаваць гэты кантэкст зменаў і зразумець, у якім кірунку яны павінны адбывацца.
– Дваццаць гадоў — вялікі тэрмін у жыцці любой супольнасці, асабліва меншасці. За гэты час змянілася многае, напрыклад, з’явіліся сацыяльныя сеткі, без якіх сёння немагчыма ўявіць штодзённую дзейнасць. Таму разам мы разважалі, што павінна змяніцца і як улічыць сучасныя выклікі. Асаблівай увагі заслугоўвала праблема ўстаноў культуры. Беларусы паказалі, што наяўнасць такіх устаноў дапамагае захоўваць і развіваць нацыянальную ідэнтычнасць. Гэта пытанне актуальнае для ўсіх меншасцяў.
– У канферэнцыі прынялі ўдзел амаль усе нацыянальныя меншасці, за выключэннем прадстаўнікоў расейцаў і армян, якія адмовіліся. Нам, як арганізатарам, цяжка сказаць, чаму так здарылася. Мы разаслалі запрашэнні ўсім арганізацыям, прапануючы вызначыць сваіх прадстаўнікоў для ўдзелу. Усё ж такі, на мой погляд, гэта была памылка — не ўдзельнічаць у такім форуме, бо гэта ўнікальная магчымасць выказаць свае меркаванні ў прысутнасці выбітных дзеячаў, уключаючы міністра, навукоўцаў, палітыкаў і дэпутатаў.
– Сёння прадстаўніцтва меншасцяў у Сойме амаль немагчымае. Нягледзячы на закон і тэарэтычныя магчымасці, выбарчае заканадаўства ў яго цяперашнім выглядзе пазбавіла меншасці шанцаў на прадстаўніцтва. Асабліва каштоўным у дыскусіі стала тое, што сам міністр узняў гэтую тэму. Было адзначана, што варта звярнуцца да рашэнняў, якія паспяхова выкарыстоўваюцца ў іншых краінах, напрыклад, у Румыніі ці Венгрыі, дзе меншасці маюць сваё прадстаўніцтва. Мне здаецца, такая мадэль, пры якой кожная меншасць мела б свайго прадстаўніка, была б вельмі важнай і патрэбнай для нашай краіны.
Цалкам размову слухайце ў далучаным файле:
З “Госцем Рацыі”, з упаўнаважаным Падляшскага ваяводы па справах нацыянальных і этнічных меншасцяў Артурам Канапацкім, камунікавала Вольга Сямашка.
