Еўразійскі банк развіцця прагназуе зніжэнне інфляцыі ў Беларусі да 4% у другім квартале 2023 года. Але ацэнкі айчынных незалежных эканамістаў не такія вясёлкавыя. Мажліва, таму, што ЕАБР робіць свае прагнозы на падставе афіцыйнай статыстыкі.
Спецыялісты ЕАБР лічаць, што індэкс спажывецкіх цэн у бліжэйшай перспектыве будуць стрымліваць захаванне цэнавага рэгулявання і слабы ўнутраны попыт. «Па меры вычарпання дэзынфляцыйнага эфекту цэнавага рэгулявання, а таксама ва ўмовах паступовага аднаўлення ўнутранага попыту да канца года гадавая інфляцыя можа паскорыцца. Наш базавы прагноз інфляцыі ў Беларусі па выніках 2023 года — 8%», — гаворыцца ў штотыднёвым аглядзе Еўразійскага банка.
Старшы навуковы супрацоўнік BEROC Дзмітрый Крук у інтэрв’ю «Філіну» агучыў свой прагноз, якой будзе інфляцыя ў Беларусі ў другім квартале і ў канцы года.
— Цяпер інфляцыя знаходзіцца ў фазе запаволення і ў прынцыпе ў бліжэйшыя пару месяцаў з вельмі вялікай верагоднасцю гэты трэнд працягнецца, і да чэрвеня-ліпеня перамесціцца ў дыяпазон 4-5 адсоткаў тэмпу гадавой інфляцыі.
Чаму так адбываецца? Пакуль гэта яшчэ інерцыя, звязаная з сітуацыяй, што склалася ў другім паўгоддзі мінулага года. Тады антыінфляцыйныя фактары пераважвалі праінфляцыйныя, гэта значыць тыя, якія разганялі інфляцыю.
Якія самыя галоўныя антыінфляцыйныя фактары дзейнічалі? Першы і ключавы фактар, які заўсёды цісне на кошты — у другім паўгоддзі мінулага года працягваўся спад, быў аслаблены і прыгнечаны ўнутраны попыт. Гэта збівала напал інфляцыйных працэсаў.
Другі — адбывалася ўмацаванне да долара ЗША, асабліва ў рэальным выражэнні, што азначае курс з папраўкай на суадносіны коштаў.
Трэці фактар, які аслабляе інфляцыю — зніжэнне знешняга цэнавага ціску: цэны на знешніх рынках перасталі расці або, па меншай меры, іх рост запаволіўся.
Чацвёрты — вяртанне нафтавай рэнты і стабілізацыя энергетычных цэн, што дазволіла стабілізаваць, а потым нават зніжаць цэны на ўсё паліва. Гэта вельмі важная складнік.
Яшчэ адзін важны фактар, які дзейнічаў і пакуль працягвае дзейнічаць — адладка лагістыкі. Гэта значыць праблема, якая была ў першым паўгоддзі, калі ўсе мянялі лагістычныя ланцужкі, не тое што вырашана ў прынцыпе, але нейкае прамежкавае рашэнне многія бізнесы знайшлі. І адпаведна гэты рэзкі цэнавы імпульс пакуль адышоў з першага плана.
Апошні фактар — цэнавае рэгуляванне. Цяпер часта прыпісваюць зніжэнне, запаволенне інфляцыі выключна цэнаваму рэгуляванню. Гатовы з гэтым паспрачацца. Тыя фактары, якія я пералічыў, нават без цэнавага рэгулявання астуджаюць інфляцыю. Цэнавае рэгуляванне дадатковую лепту ўнесла ў дэфляцыю ў чацвёртым квартале мінулага года.
Усе пералічаныя фактары працягваюць дзейнічаць па інерцыі. Цяпер сітуацыя ў эканоміцы змяняецца, але дынаміка коштаў пакуль інерцыйная, і набор антыінфляцыйных фактараў, нават калі яны слабеюць, яшчэ нейкі час па накатанай працягвае быць актуальным. Гэта будзе працягвацца некалькі месяцаў. Думаю, з вялікай верагоднасцю інфляцыя да канца лета будзе запавольвацца.
Ключавое пытанне: што будзе з ёй бліжэй да канца года, таму што суадносіны антыінфляцыйных і праінфляцыйных фактараў ужо шмат у чым змяніліся і працягваюць мяняцца ў напрамку праінфляцыйных. У прыватнасці, самыя галоўныя два, якія я назваў.
Гэта тое, што ў канцы мінулага года быў аслаблены ўнутраны попыт — цяпер ён, наадварот, за чацвёрты квартал мінулага і першы квартал гэтага года знаходзіцца на ўзыходзячай і пачынае ціснуць на кошты.
Рэальнае ўмацаванне да долара змянілася са снежня абясцэньваннем, што таксама спрыяе паскарэнню інфляцыі.
Яшчэ вельмі важна: залішне мяккая манетарная палітыка, якая, па сутнасці, з пачатку вайны Нацбанкам праводзіцца. У 2022 годзе яе шмат у чым купіравалі банкі, таму што ў іх назапасілася залішняя ліквіднасць, гэта значыць яны ў сваім родзе гасілі імпульсы, якія эканоміцы даваў Нацбанк.
І вось цяпер гэтая роля банкаў паступова вычэрпваецца, то-бок Нацбанк стварае такія ўмовы, што банкі больш актыўна, нават часам неапраўдана для сябе з пункту гледжання ацэнкі рызык, пачынаюць крэдытаваць. Залішне мяккая манетарная палітыка ўсё больш адбіваецца на цэнах.
Зменлівая сітуацыя, калі праінфляцыйныя фактары ўзмацняюцца, а антыінфляцыйныя згасаюць, у другой палове года (у жніўні-верасні) пачне выяўляцца ў змене трэндаў дынамікі коштаў, і той трэнд на запаволенне, які цяпер мы бачым, пры базавым сцэнары зменіцца новым вітком паскарэння.
Пры базавым сцэнары я казаў бы пра не моцна вялікае паскарэнне па выніках года — блізка да 7,8%.
Але цяпер надзейнасць прагнозу інфляцыі і ў прынцыпе ўстойлівасці цэн і іншых макраэканамічных пераменных вельмі слабая, гэта значыць любое змяненне сітуацыі можа абумовіць істотныя адхіленні ў большы бок ад названага прагнозу.
Напрыклад, калі Нацбанк і ўрад пачнуць больш масіраваныя ўліванні пад брэндам новага інвестыцыйнага цыкла, калі будзе прадаўжацца абясцэньванне расійскага рубля да долара і, адпаведна, цягнуць за сабой абясцэньванне беларускага рубля да долара, рана ці позна, я ўпэўнены, будуць вымушаны скасаваць на гэтым фоне коштавае рэгуляванне, і гэта можа справакаваць істотна большы інфляцыйны ўсплёск, чым той, які я апісаў як базавы сцэнар.
Рэзюмую: пакуль у нас у 3-4 бліжэйшыя месяцы будзе з найбольшай верагоднасцю працягвацца трэнд на запаволенне інфляцыі, але гэта інерцыя ўжо таго, што было. Гэта пакуль рух па накатанай. Пры базавых умовах гэты трэнд у пачатку восені, можа, крыху раней ці пазней зменіцца, і інфляцыя пачне паскарацца. Ключавое пытанне — наколькі моцна.
Пры базавым сцэнары, калі моцна нешта не зменіцца, па выніках года інфляцыя наблізіцца да 8%. Калі нешта зменіцца, можа быць больш істотны інфляцыйны ўсплёск.
novychas.online паводле gazetaby.com
