Беларусы ў ЗША адзначылі Купалле 22-23 чэрвеня 2024 году, сабраўшы сотні людзей па ўсёй краіне для традыцыйных абрадаў і сучасных святочных мерапрыемстваў.
На мінулых выходных, з дваццаць другога на дваццаць трэцяе чэрвеня 2024 году, беларусы ЗША адзначылі Купалле. Мерапрыемствы сабралі сотні чалавек па ўсёй краіне. У кожнай мясцовасці абрады мелі як агульныя рысы, так і свае асаблівасці.
Купалле – гэта традыцыйнае свята ў беларускім календары. Кожны год яно збірае нашых суайчыннікаў ў нацыянальных парках і гэта ўжо стала добрай традыцыяй. Некаторыя беларусы адмыслова выстачаюць ад трох да пяці гадзін на дарогу, каб паскакаць праз вогнішча, паваражыць і прайсці праз купальскую браму. А хтосьці спецыяльна падгадвае свой прыезд з Еўропы ў гэтыя даты. Ёсць і такія, хто атрымлівае дадатковую магчымасць адпачыць ад спёкі ў сваёй мясцовасці на беразе акіяну.
Падрыхтоўка да Купалля выстачае шмат сіл і патрабуе добрай арганізацыі. Кінапаказы, спартыўныя спаборніцтвы, і нават заручэнства – у гэтую магічную ноч адбываецца шмат. Я паразмаўляў з арганізатарамі Купалля з Нью-Ёрку, Пенсільваніі і Каліфорніі пра іх мерапрыемствы.
Нью-Ёрк
Ганна Шарко, актывістка з Нью-Ёрку і Нью-Джэрзі, прэзідэнтка Асацыяцыі Беларусаў у Амерыцы: “Купалле ў Нью-Ёрку стала сапраўдным святам для беларусаў з усіх куткоў ЗША і нават замежжа.”
Арганізацыяй гэтага галоўнага для беларусаў свята займаліся пятнаццаць чалавек, якія змаглі зрабіць мерапрыемства запамінальным для ўсіх удзельнікаў.
Свята стала месцам сустрэчы сяброў і знаёмых, якія прыехалі з розных штатаў – Юты, Чыкага, Вашынгтону, Вірджыніі, Пенсільваніі, Нью-Джэрзі і Нью-Ёрку. Сярод гасцей была нават сястра аднаго з арганізатараў, якая падгадала даты свайго прыезду з Францыі спецыяльна, каб трапіць на Купалле.
Праграма свята ўключала карагоды, іспыты Купаліча і Купалінкі, а таксама магічны лес, дзе адбываліся танцы. У лесе можна было ўбачыць падсвечанага павука і іншыя арт-аб’екты, створаныя камандай арганізатараў. Таксама былі метафарычныя карты для варажбы, альтанка для адпачынку дзяцей, пляценне бранзалетаў, і будысцкая медытацыя ад Сяржука Сая – пачынальніка беларускай школы будызму.
Сёлета арганізатары вырашылі раздаваць гасцям шматразовыя відэльцы, лыжкі і ножыкі, працягваючы традыцыю з мінулага году, калі раздаваліся кубачкі на памяць. За апошнія тры гады колькасць смецця пасля мерапрыемства скарацілася ў тры разы, што сведчыць пра экалагічную адказнасць арганізатараў і ўдзельнікаў.
Мерапрыемства ўключала таксама пляценне паясоў і танцы з колам – традыцыі, якія маюць агульныя карані з іншымі культурамі, напрыклад, са шведамі. Кожны год каманда дадае нешта новае, што робіць свята яшчэ больш цікавым і насычаным.
Купалле ў Нью-Ёрку з’яўляецца закрытым мерапрыемствам з-за абмежаванняў парку і неабходнасці кантролю ўдзельнікаў. Запрашаюцца тыя, хто актыўна наведвае іншыя мерапрыемствы цягам году і праяўляе зацікаўленасць у беларускай мове і культуры. Гэта робіцца, каб на свяце былі тыя, для каго яно з’яўляецца сапраўднай каштоўнасцю.
Асаблівую падзяку Ганна выказала сям’і Алены і Пятра Рыжых, якія больш за дваццаць гадоў святкуюць Купалле ў Нью-Ёрку і значна дапамаглі ў арганізацыі. Іх уклад у святочную праграму быў вельмі ацэнены ўдзельнікамі, якія не хацелі разыходзіцца пасля скокаў праз вогнішча і іншых традыцыйных забаў. Таксама зрабілі свой значны ўклад у свята Вадзім Крывавяз, Міша Шаўчэнка, Галя Швец, Аляксандр Мазгавы, Алена і Аляксандр Буравы, Яўген Іванюк, Жэня Кавальчук, Сяржук Сай, Саша Крыж, Паша Шылін, Вячаслаў Аднавораў.
Сёлетняе Купалле было насычана магіяй і незабыўнымі момантамі. Нават складанае надвор’е і напружаная праца з пятніцы да нядзелі не сапсавалі настрою. Асаблівым момантам стала заручэнне пары, якая сустрэлася на Купаллі два гады таму. Арганізатары адзначылі, што мерапрыемства было вельмі паспяховым, і многія ўдзельнікі ўжо чакаюць наступнага году.
У наступны раз Ганна плануе зноў ўнесці змены ў праграму, сыходзячы з водгукаў удзельнікаў і гасцей. Яна радая, што беларусы ў ЗША святкуюць Купалле на высокім прафесійным узроўні, і ўпэўнена, што ў наступным годзе свята будзе яшчэ больш цікавым і насычаным.
Пенсільванія
Сяржук Шаліга, прэзідэнт Belarus FREEDOM-Philadelphia: “Гэта ўжо чацвёртае Купалле ў Пенсільваніі і яно стала своеасаблівым брэндам, які аб’ядноўвае беларусаў”.
Беларуская супольнасць Пенсільваніі сабралася другі год запар ў Табіхана Стэйт Парк і з кожным годам мерапрыемства становіцца ўсё больш насычаным і разнастайным.
Святочная праграма ўключала як традыцыйныя, так і сучасныя элементы. Госці змаглі прыняць удзел у спартыўных спаборніцтвах і патанчыць на сайлент дыска ноччу. Асноўная традыцыйная частка была ўзбагачана новым падыходам: спалучаючы гістарычныя элементы і сучасныя акцэнты, арганізатары стварылі ўнікальную атмасферу Купалля.
Асаблівую ўвагу варта надаць удзелу ганаровых гасцей з Нью-Ёрку. Царкоўны хор сабору св. Кірылы Тураўскага і Валянціна Трыгубовіч дапамаглі зрабіць традыцыйную частку свята яшчэ больш запамінальнай. Госці навучылі ўдзельнікаў танцам, выканалі традыцыйныя песні і падзяліліся ведамі пра Купалле.
Першы дзень свята заўсёды пачынаецца з прагляду кінафільма. Сёлета ўдзельнікі глядзелі кінастужку “Назад у будучыню” ў перакладзе на беларускую мову, што стала сапраўднай падзеяй для ўсіх аматараў кіно.
Сяржук ўжо плануе наступнае Купалле на тым жа месцы і ў тыя ж даты. Дзякуючы камандзе Belarus FREEDOM-Philadelphia і валанцёрам, мерапрыемства праходзіць на высокім узроўні. Сёлета колькасць удзельнікаў дасягнула ста дваццаці чалавек, як і ў мінулым годзе. Арганізатары ўпэўнены, што колькасць гасцей магла б быць і большай, але абмежаванні парку стрымліваюць іх.
Наступнае Купалле таксама будзе ўключаць традыцыйныя элементы, як праход праз браму і карагоды вакол вогнішча. Асаблівай часткай свята з’яўляецца крупнік, які Сяржук робіць персанальна. У наступным годзе крупнік будзе ўжо чатырохгадовай вытрымкі, бо кожны раз захоўваецца шкляначка з папярэдняга святкавання і дадаецца ў новую порцыю.
Арганізатары таксама праводзяць арт-клас, на якім удзельнікі малююць карціну мастака. У гэтым годзе гэта быў Шагал. Таксама ўдзельнікі стваралі традыцыйнага павука з саломы.
Чацвёртае Купалле ў Пенсільваніі задало высокую планку, якую арганізатарам трэба будзе пераадолець у наступным годзе. Свята, якое аб’ядноўвае беларусаў, становіцца ўсё больш папулярнай і значнай падзеяй для беларускай дыяспары ў ЗША. Сяржук спадзяецца, што наступнае Купалле будзе яшчэ больш цікавым, насычаным і незабыўным.
Каліфорнія
Надзея Нортан – арганiзатарка свята i лiдарка беларусаў Сан Францыска: “Свята прайшло ў туманнае надвор’е, што надало мерапрыемству асаблівую містычнасць. Хоць сонейка не было, але як сказаў адзін з удзельнікаў: “Сонца было ў нашых грудзёх”.
Надзея падкрэсліла містычнасць чацвёртага Купалля на беразе Ціхага акіяну. Сёлета беларусы Каліфорніі святкавалі Купалле ў ваколіцах Санта-Крузу.
Свята сабрала каля ста чалавек. Асаблівасцю гэтага Купалля стаў спосаб распальвання вогнішча. Замест традыцыйнага запальвання мужчынамі з кам’юніці, было вырашана далучыць больш людзей. Шэсць паходняў былі раздадзены прадстаўнікам шасці беларускіх абласцей, што стварыла своеасаблівы масток да Беларусі. Групы па некалькі чалавек з кожнай вобласці разам запалілі вогнішча, і туман дадаў купальскай містычнасці.
На святкаванні варылі сыр, рабілі крупнік і праводзілі любімыя скокі праз вогнішча. Упершыню была зроблена купальская брама, што стала выдатным месцам для фотасесій. Было шмат камічных момантаў, як напрыклад, калі сабака, які прысутнічаў на святкаванні, завываў, падпяваючы купальскім песням. Людзі не хацелі разыходзіцца і сядзелі каля вогнішча да другой ночы, спяваючы песні пад гітару, а потым проста размаўлялі.
Нягледзячы на вар’яцкі трафік, некаторыя госці прыехалі ажно з Сакрамэнта, патраціўшы на гэта пяць гадзін. Водгукі пасля мерапрыемства былі вельмі добрыя, што сведчыць пра паспяховасць свята.
Арганізатары прытрымліваюцца традыцый Купалля і пачынаюць святкаванне на заходзе сонца. Як этнограф, Надзея асабіста сочыць за тым, каб абрад адпавядаў традыцыям. Беларусы Сан-Францыска робяць абрад максімальна аўтэнтычным.
Чацвёртае Купалле на беразе Ціхага акіяну стала сапраўдным святам для ўсіх удзельнікаў, аб’яднаўшы традыцыі і сучаснасць, містычнасць туману і цяпло чалавечых сэрцаў. Надзея плануе працягваць гэтую традыцыю і ў наступным годзе, спадзяецца на яшчэ большы поспех і ўдзел.
Такім чынам, Купалле яшчэ раз пацвердзіла свой статус галоўнага свята года для беларускай дыяспары ў ЗША. Кожнае святкаванне спалучае традыцыі, сучаснасць і экалагічную адказнасць.
