«Радыё Рацыя» пагутарыла з Кацярынай Ваданосавай – спявачкай, музыканткай, журналісткай, аўтаркай перадач на сайце «Будзьма» і на тэлевізійным канале «Белсат», рэканструктаркай гістарычных строяў.
РР: Я прапаную пачаць з тэматыкі гістарычных строяў, пра якія мы ўжо пагаварылі. Кацярына, нядаўна адбываліся цудоўныя выставы, якія карысталіся вялікім поспехам у Цеханоўцы, Беластоку, у Варшаве – там было прадстаўлена каля паўтара дзесятка гістарычных строяў розных стагоддзяў. Як цяпер захоўваюцца гэтыя строі, ці папаўняецца калекцыя і ці чакаць нам новых выставаў?
– Безумоўна, калекцыя пастаянна папаўняецца, бо гэтае наўпрост звязана з маёй іншай дзейнасцю. У мяне ёсць аўтарская праграма на сайце «Белсат», як вы слушна заўважылі, яна называецца «Нітка Зорка». Кожная серыя, калі можна так сказаць, паказвае пэўны строй пэўнай эпохі або рэгіёна, калі гаворка ідзе пра традыцыйны строй. Гэта нагадвае бясконцую гонку, бо на кожную праграму трэба ствараць новы строй, хаця б нейкую новую частку пэўнага строю. Таму калекцыя безумоўна пашыраецца і будзе працягваць расці. Усё гэта захоўваецца ў мяне дома, і я баюся, што хутка сем’я мяне высяліць разам з усімі гэтымі строямі, бо для іх захоўвання няма дастатковых складскіх памяшканняў – у мяне ёсць толькі тры агромністыя крыаліны.
– Што датычыцца планаў на будучыню, рэч вельмі вялікая – цыкл выставаў, спадзяюся, ніколі не скончыцца, бо ўжо ёсць папярэднія дамоўленасці на выставы ў іншых гарадах і мястэчках. Акрамя таго, у мяне ёсць вялікая ідэя арганізацыі ўрачыстага гістарычнага дэфіле з мадэлямі, з усім неабходным і з музычным суправаджэннем. І, што найважней, гэта мая сапраўдная жарсць і любоў – таму я ніколі не адмоўлюся ад гэтай справы і буду шыць, вышываць, ткаць і даследаваць строй і надалей.
РР: Таксама вас усюды можна ўбачыць з гэтай вышыўкай – яна заўсёды блізка, не патрабуе доўгага чакання. Я хацела б даведацца яшчэ крыху пра строй, бо нядаўна вы паказвалі ў сацыяльных сетках гарадзенскі строй. Думаю, гэта цікава будзе многім слухачам нашага беларуска-польскага памежжа, не толькі гарадзенцам. Напрыклад, колькі элементаў неабходна для стварэння гарадзенскага строю, з чаго ён складаеццца і колькі часу патрабуецца на стварэнне аднаго строю?
– Калі гаворка ідзе пра традыцыйны строй, то ўсё залежыць ад канкрэтных рэгіянальных асаблівасцей – яны безумоўна адрозніваюцца. Ёсць пэўны «маст-хэв» набор, камплект, які часта выкарыстоўваўся ў тых ці іншых мястэчках. Гэта кашуля, пэўны від паяснога адзення, спадніца, саян і г.д. Абавязковыя элементы – гэта пояс і фартух. Жанчына не магла сабе дазволіць хадзіць без фартуха і нейкага галаўнога ўбору: альбо гэта хустка, якая набылася, альбо спецыяльна пашыты, напрыклад, для гарадзенскага строю каптур. Хустка да яго таксама прымацаваная. Акрамя таго, ёсць і гарсэт, з якога часта магла быць скроена нават нейкі жакет, як казала мая бабуля – «копты». Усё гэта, канешне, залежыць ад асаблівасцяў пэўнага рэгіёна.
– Што датычыцца гарадзенскага строю, то там найбольш складаная праца была звязана з кашуляй. Існуе адметная кашуля з чорнай вышыўкай, пра якую нават ёсць асобная гісторыя. Мяркуецца, што яна паходзіць не з гарадзенскай асяроддзя, але, паколькі захоўваецца ў гарадзенскім музеі, яе прызнаюць як частку гарадзенскай культуры. Каб яе вышыць, рэканструяваць, адаптаваць да захаваных першапачатковых памераў, патрабавалася прыкладна шэсць месяцаў, а для астатніх элементаў – фартуха, гарсэта, каптура і пояса – яшчэ прыкладна паўгода. Увогуле, для адэкватнага і прыгожага аднаўлення такога строю патрабуецца каля года.
– Канешне, калі гаворым пра больш просты, агульны строй – гарадзенскі ці ўвогуле панямонскі – гэта можа заняць менш часу, бо можна, напрыклад, выкарыстаць звычайную кашулю без вышыўкі, што скарачае працу да трох-чатырох месяцаў. Але калі праца вядзецца па ўсіх правілах і з багатым дэкорам, то рыхтавацца трэба амаль год.
РР: Вы працуеце над гэтым касцюмам асобна, ці робіце некалькі праектаў паралельна?
– Бывае вельмі па-рознаму. Напрыклад, зараз у мяне ў працы неглюбскі строй – я вышываю неглюбскую кашулю, і гэта ўжо для Гомельшчыны. Так, гэта было даўно, бо ўжо за год я яе вышываю – там багатыя вышыўкі, адначасова рэканструюецца строй XVII стагоддзя, які даводжу да ладу: усе гэтыя фішбіны, і гарсэты, і раннія барочныя каўнярыны з крухмалам. Таксама зараз у праекце знаходзіцца мужчынскі падляшскі строй, і ў мяне рыхтуецца строй готаў для эпохі Вялікіх перасяленняў народаў, але з крыніцамі там зусім праблематычна, таму гэта больш кніжнакабінетная праца, чым рэканструктарская.
РР: Я таксама, калі маю магчымасць, гляджу перадачу «Нітка Зорка» – вельмі пазнавальную не толькі для тых, хто цікавіцца строямі і гісторыямі, але і для ўсіх, каму падабаюцца займальныя гісторыі, якія Кацярына цудоўна расказвае. Хачу таксама спытаць пра клуб «Інвіктус 1863-х» – гэта клуб гістарычных рэканструкцый, у якім вы актыўна ўдзельнічаеце. Клуб паспяхова цяпер працуе і выступае тут, на Падляшшы, і я заўважаю, што беластачане таксама цікавяцца гэтай тэмай. Напрыклад, у Музеі войска вы ўжо выступалі з лекцыяй.
– Так, у Музеі войска ўчора я праводзіла чарговую лекцыю. На наступным тыдні будзе аўтарская лекцыя – паказ эпохі Кастуся Каліноўскага. Шчыра запрашаю вас трэцяга красавіка ў галерэю Сляндзінскіх. 5 красавіка ў мяне будзе такая ж лекцыя ў Лодзі – па-беларуску.
Цалкам размова:
