Еўрапейскае выданне Politico апублікавала сумесны артыкул дэмакратычнай лідаркі Беларусі Святланы Ціханоўскай і часовага выканаўчага дырэктара Міжнароднай кампаніі за адмену ядзернай зброі ICAN, удастоенай у 2017 годзе Нобелеўскай прэміі міру, Даніэля Хегста, паведамляе «Новы Час».
У ім гаворыцца пра магчымыя наступствы размяшчэння ядзернай зброі на тэрыторыі Беларусі. У прыватнасці, выказваецца асцярога, што гэта зробіць Беларусь мішэнню для іншых краін, якія валодаюць ядзернай зброяй.
Тэкст выйшаў 20 траўня пад назвай «Расія павінна скасаваць небяспечны план размяшчэння ядзернай зброі ў Беларусі».
Абвешчаны прэзідэнтам Расіі Уладзімірам Пуціным у канцы траўня план Расіі па размяшчэнні ядзернай зброі ў Беларусі з’яўляецца небяспечнай эскалацыяй ядзернага балансавання.
Ядзерныя заявы Пуціна пачаліся ў лютым мінулага года, калі Расія прыстрашыла ўжыць ядзерную зброю супраць любога, хто ўмяшаецца ў яе ўварванне ва Украіну. Пасля яго заявы Міністэрства абароны Расіі заявіла, што прыступіла да навучання беларускіх лётчыкаў прымяненню ядзернай зброі, а Расія таксама паставіла Мінску тактычны ракетны комплекс «Іскандэр-М», здольны несці ядзерную зброю, які ўжо пастаўлены на баявое дзяжурства.
Аднак у выпадку рэалізацыі гэты план па размяшчэнні ядзернай зброі і прыцягненні беларускіх лётчыкаў нанясе шкоду міжнародным абавязацельствам краіны па дамове аб нераспаўсюджванні ядзернай зброі (ДНЯЗ), а таксама па Будапешцкім мемарандуме 1994 года.
Гэта таксама было б грубым парушэннем суверэнітэту Беларусі, што падкрэсліваецца тым, што Пуцін вырашыў зрабіць гэтую заяву 25 сакавіка, у дзень першапачатковага абвяшчэння незалежнасці краіны ў 1918 годзе.
Беларусы не могуць успрымаць сталую вайсковую прысутнасць Расіі інакш, чым інфраструктуру ваюючай дзяржавы, якая можа быць выкарыстаная для захопу іх краіны — сапраўды гэтак жа, як гэта было ў Крыме ў 2014 годзе. З таго часу як Расія выкарыстала тэрыторыю Беларусі для ўварвання ва Украіну — пры падтрымцы рэжыму Лукашэнкі — у краіне ўвесь час знаходзяцца блізу 10 000 расійскіх вайскоўцаў. Разгортванне ядзернай зброі значна пашырыць гэтую прысутнасць — і зробіць гэта зусім супраць волі беларускага народа.
Да гэтага часу Пуцін апраўдваў свае дзеянні тым, што Злучаныя Штаты ўжо некалькі дзесяцігоддзяў размяшчаюць ядзерную зброю ў еўрапейскіх краінах НАТА. Але гэта не апраўдвае яго дзеянняў.
Разгортванне ў Беларусі стане першым выпадкам размяшчэння ядзернай зброі за мяжой ядзернай дзяржавай з моманту прыняцця ДНЯЗ, і такі безразважны ўчынак можа разбурыць глабальны рэжым нераспаўсюджання, пасеяўшы сумневы сярод няядзерных краін у надзейнасці гарантый, якія прадстаўляюцца дзяржавамі, што валодаюць ядзерным патэнцыялам.
Размяшчэнне ядзернай зброі ў іншых краінах таксама павышае рызыку яго прымянення, паколькі ўскладняе працэс прыняцця рашэнняў, а таксама павялічвае рызыку пралікаў, непаразумення і патэнцыйна катастрафічных аварый. А ва ўмовах высокай ядзернай напружанасці, выкліканай уварваннем Расіі ва Украіну, гэтая рызыка небяспечна пагаршаецца.
Выбух нават так званай «тактычнай» ядзернай зброі — большасць з якой па магутнасці не саступае атамнай бомбе, што знішчыла Хірасіму і забрала жыцці 140 000 чалавек — будзе мець катастрафічныя гуманітарныя наступствы, і ў свеце не існуе механізму гуманітарнага рэагавання, які мог бы справіцца з наступствамі ядзернага выбуху. Існуе таксама высокая рызыка таго, што радыеактыўныя ападкі закрануць Беларусь — і значна горш, чым забруджанне, якое беларускі народ выпрабаваў у выніку Чарнобыльскай катастрофы 1986 года.
Часта забываюць, што Беларусь зазнала самы высокі ўзровень забруджання ад Чарнобыля, і гэта сур’ёзна адбілася на здароўі яе насельніцтва. Асабліва пацярпелі дзеці: захворванне на рак шчытападобнай залозы павялічылася з аднаго выпадку на мільён да аварыі да 100 выпадкаў на мільён на працягу дзесяцігоддзя ў найбольш пацярпелым рэгіёне — Гомелі — другім па велічыні горадзе краіны.
Пагроза для простых беларусаў таксама ўзрасце, паколькі ў выпадку ядзернага канфлікту з удзелам Расіі наяўнасць расійскай ядзернай зброі ў краіне зробіць яе мішэнню для іншых дзяржаў, якія валодаюць ядзернай зброяй. Гэта робіць беларусаў закладнікамі рашэнняў Расіі — дзяржавы, якая цвёрда ўстала на шлях канфрантацыі як з ЗША, так і з НАТА, і парушыла асноўныя пастулаты міжнароднага права.
Аднак усе наяўныя даныя сведчаць, што беларуская грамадскасць выступае супраць размяшчэння расійскай ядзернай зброі. Апытанне, праведзенае ў Беларусі незадоўга да заявы Пуціна, паказала, што 74 адсоткі апытаных выступаюць супраць размяшчэння ядзернай зброі на тэрыторыі краіны.
Таму цяпер, калі лідары краін «Вялікай сямёркі» сустракаюцца ў Хірасіме, дзе на парадку дня будуць стаяць пытанні ядзернага раззбраення і распаўсюджання, мы заклікаем іх — і ўся міжнародная супольнасць — аб’яднацца, каб дапамагчы спыніць Расію і рэжым у Мінску ад рэалізацыі гэтага небяспечнага плана.
Мы падтрымліваем імкненне беларускага народа захаваць бяз’ядзерны статус краіны, які быў замацаваны Дэкларацыяй аб дзяржаўным суверэнітэце Беларусі 1990 года, а таксама Канстытуцыяй краіны 1994 года. Але лепшы спосаб аформіць гэта — далучэнне краіны да Дамовы аб забароне ядзернай зброі, якая фармальна — і канчаткова — забараняе любую дзейнасць, звязаную з ядзернай зброяй.
