Праект беларускага фатографа Пашы Крычко “Беларускія сувязі” стаў пераможцам фотаконкурсу “Family Connections” – адмысловай падзеі, якая ладзілася пры падтрымцы праграмы ЕС – Усходнееўрапейскага суседства і польскага фестывалю Fotofestiwal. Серыя Пашы Крычко, пра якую еўрапейскія СМІ пачалі актыўна пісаць увесну, была абраная з больш за 400 заявак фатографаў з Беларусі, Арменіі, Украіны, Азербайджана, Грузіі і Малдовы, піша reform.by. Журы склала шорт-ліст з трох праектаў прадстаўнікоў кожнай краіны Усходняга партнёрства і сярод іх вызначала шэсць пераможцаў.

Праект Пашы Крычко ў цэнтр увагі змяшчае беларусаў пасля 2020 года – калі ў выніку рэпрэсій, зняволення, эміграцыі родныя людзі апынуліся ў розных краінах, у вымушаным расстанні. Гледзячы на фотаздымкі аўтара, становіцца бачным вялікае гора, праз якое праходзяць сем’і палітзняволеных; “праяўляюцца” нялёгкія будні беларусаў, што былі вымушаны з’ехаць за мяжу; мы бачым у звычайнай, перадваеннай абстаноўцы беларускіх добраахвотнікаў… Праз дакументальныя фатаграфіі аўтара паўстаюць лёсы людзей, жыццё якіх незваротна змяніліся пасля тэрору беларускіх уладаў у 2020 годзе. І мы можам бачыць маштаб гэтай трагедыі.

Пра сямейныя сувязі як частку вялікай гісторыі, Беларусь як адну сям’ю Reform.by пагутарыў з аўтарам серыі-пераможцы “Беларускія сувязі” фотаконкурсу “Family Connections”, зладжанага Eu neighbourseast, – фатографам Пашам Крычко.

Паша Крычко – камерцыйны і дакументальны фатограф з Беларусі. Да мая 2020 года ў асноўным фатаграфаваў вяселлі, мерапрыемствы і сем’і ў падарожжах па Еўропе. Ён перавярнуў сваё жыццё і кар’еру, калі пачаў асвятляць падзеі вакол прэзідэнцкіх выбараў у Беларусі ў 2020 годзе. У жніўні 2021 года быў вымушаны пакінуць Беларусь з меркаванняў бяспекі. Актыўна фатаграфуе на тэмы, звязаныя з Беларуссю і беларусамі ў Польшчы і Літве, пашыраючы геаграфію і ахопліваючы беларускія дыяспары ў іншых краінах. Яго працы публікаваліся ў часопісах Cicero, Le Parisien, часопісах NY Times і Le Monde.

“Да мяне на гэтай жа канапе спаў стачкамавец з Салігорска”

– Паша, распавядзі, калі ласка, як ты выйшаў на гэту тэму – тэму беларускай сям’і ў актуальных варунках?

– Першапачаткова мая тэма была адна – непасрэдна беларусы. Так атрымалася, што я выехаў з краіны ў 2021 годзе. Часова. А потым застаўся. І жыў у адным польскім доме, ночыў на нейкай кушэтцы. А пасля даведаўся, што да мяне на гэтай жа канапе спаў стачкамавец з Салігорска. Далей я пайшоў у шэлтар і ўбачыў там яшчэ беларусаў. Тых, хто вымушана з’ехаў і застаўся без дома. І такіх сустрэч было мноства. Так, паступова, я ўбачыў сябе ў гэтым цэлым – адным з многіх і многіх. І жаданне здымаць гісторыі беларусаў узнікала тут абсалютна натуральна. Падумалася, што калі ўлады хочуць сцерці тое, што было ў 2020 годзе, пакінуць толькі белы ліст, то трэба наадварот захаваць гісторыю. Я пачаў здымаць, каб зафіксаваць тое, што бачыў на ўласныя вочы.

У адным з прытулкаў, арганізаваных пры падтрымцы беларусаў і палякаў у Варшаве, Мацвей гуляе ў стралялку. Ён са сваёй вялікай беларускай сям’ёй (маці, бацька, брат і дзве сястры) быў вымушаны з’ехаць ва Украіну пасля падзей 2020 года ў Беларусі. У пачатку вайны яны знаходзіліся ў Бучы пад Кіевам, дзе правялі 13 дзён, пакуль не вырашылі з’ехаць і не знайшлі шлях да эвакуацыі. Перад вайной маці Мацвея Таццяна разам з усёй сям’ёй мусіла бегчы з Беларусі з-за палітычнага пераследу за актыўны ўдзел у акцыях пратэсту 2020 года. Фота Пашы Крычко

– Які здымак быў першы, што ты зрабіў?

– Першы фотаздымак быў у шэлтары беларусаў у Варшаве.

Але калі казаць пра больш пільны погляд, паўнавартасную гісторыю, то маімі першымі героямі сталі Андрэй і Паліна з Брэста. Паліну за ўдзел у акцыях пратэсту асудзілі на паўтара года калоніі агульнага рэжыму, Андрэя — на паўтара года калоніі. На момант вынясення прысуду ў сям’і было двое дзяцей, Паліна чакала трэцяга. І Андрэй з Палінай вырашылі збегчы з краіны, бо была вялікая верагоднасць, што іх дзяцей аддадуць у дзіцячы дом. Яны збеглі праз беларуска-ўкраінскую мяжу, праз лес. І тут яны сталі тымі людзьмі, якія падпусцілі мяне да сябе.

А потым да іх гісторыі далучыліся іншыя беларусы.

Шчыра кажучы, напачатку я задаваўся пытаннем больш агульнага плану: што такое дом для беларусаў цяпер? Што ён з сябе ўяўляе? Я ведаў людзей, якія змянілі за месяц па пятнаццаць месцаў жыхарства. Колькі дзяцей апынуліся ў цалкам нязвыклым для сябе атачэнні. Беларусы ўвесь час жылі ў пераездах… Але потым у гэтай жа тэме праявілася лінія сям’і. І тэма сямейных сувязяў, на мой погляд, – гэта частка вялікай гісторыі.

Мной рухала жаданне паказаць праз свае фатаграфіі не толькі як беларусы адно пакутуюць, праз якія іспыты праходзяць, а таксама як яны, нягледзячы на ўсё, не здаюцца. Бо я ўбачыў гэта таксама падчас стварэння свайго праекта.

Андрэй трымае на руках нованароджаную дачку. Жонку Андрэя Паліну за ўдзел у акцыях пратэсту ў Берасці асудзілі на паўтара года калоніі агульнага рэжыму, а Андрэя — на паўтара года калоніі. На момант вынясення прысуду ў сям’і ўжо было двое маленькіх дзяцей трох і шасці гадоў, а Паліна чакала трэцяга. Разумеючы, што больш не змогуць даглядаць дзяцей, якіх, верагодна, адправяць у дзіцячы дом, яшчэ цяжарная Паліна і Андрэй вырашылі ўцячы з Беларусі і перайшлі мяжу пешшу праз лес. Фота Пашы Крычко

“Зараз усе беларусы моцна траўміраваныя”

– Паша, твой праект – гэта вялікае даследаванне. Ты кажаш, што беларусы не здаюцца. Але гэта гучыць даволі агульна. Мяркую, што ў цябе былі персанальныя сустрэчы, якія дазволілі ўбачыць настрой, перакананні людзей?

– Вядома, што кожны адчувае сябе па-рознаму. Ёсць тыя, хто стаміўся. Тыя, каму цяжка. Але ёсць людзі вельмі моцныя, я бы сказаў нязломныя. Напрыклад, тыя хлопцы, якія едуць на вайну.

Я размаўляў з адным маладым чалавекам, які вярнуўся па асабістых прычынах з Украіны ў Польшчу. Ён пабыў некаторы час тут і збіраўся назад. “Там мае сябры, людзі, якія мяне разумеюць. Я павінен там быць”, – тлумачыў ён мне свой ад’езд назад. І я думаў пра сябе, што гэты хлопец мог бы спакойна застацца тут, ладзіць сваё жыццё, але ў яго ёсць гэта памкненне. Ён вяртаецца ва Украіну не пастраляць, не забіваць, – за яго вяртаннем стаіць вялікая мэта.

– Ты шмат сустракаў такіх людзей?

– Даволі. Я бачыў, напрыклад, хлопцаў, якія ехалі ва Украіну з Беларусі, бо ў Беларусі яны проста “выгаралі” знутры. Яны прагнулі штосьці рабіць, але ў краіне гэта было вельмі рызыкоўна, таму яны аддавалі перавагу таму, каб пайсці добраахвотнікамі ва Украіну. Яны выбіралі вось такі шлях дзеяння – стаць “каліноўцамі”, “тэрораўцамі”.

Крысціна і яе муж праводзяць апошнія хвіліны разам у цэнтры вярбоўкі добраахвотнікаў палка Каліноўскага ў Варшаве, перш чым яе мужа адпраўляюць на вайну ва Украіну. Пазней улетку 2022 года яна паехала ва Украіну і далучылася да палка Каліноўскага прэс-сакратаром. Фота Пашы Крычко

– І гэта пра новую ідэнтычнасць, і таксама – пра новыя сувязі. Калі людзі, супадаючы ў каштоўнасцях, выбудоўваюць новыя стасункі. Як той хлопец, пра якога ты раней распавядаў, казаў пра свае вяртанне ва Украіну – маўляў, мяне чакаюць сябры, блізкія людзі. Але ці даводзілася цябе бачыць, калі сувязі ў выніку абставін, разрываліся? Што сёння адбываецца з сем’ямі?

– Вядома, і прыклады расставанняў даводзілася бачыць. Бачыў выпадкі, калі ў выніку сапраўды цяжкіх выпрабаванняў пары распадаліся. Асабліва цяжка гэта бачыць, калі адзін з сям’і быў у зняволенні. Чалавек выходзіць з турмы і не можа знайсці, здаецца, са сваім блізкім, кропак судакранання. Усё змянілася, і трэба наноў выбудоўваць адносіны. І зрабіць гэта вельмі цяжка.

Мне падаецца, што зараз усе беларусы ў гэтым сэнсе моцна траўміраваныя. Пасля падзей 2020, 2021, 2022 гадоў, нам усім патрэбны псіхолаг. І я тут не кажу пра тых, хто вытрымаў зняволенне – тут дапамога патрэбна ўтрая. Але хачу казаць пра агульную траўму. Варта прызнаць, што адлегласць, калі па прычыне розных абставін родныя не бачаць адно аднаго, не маюць магчымасці зносін, – усё гэта на нас адбіваецца. І людзі азлабляюцца, становяцца больш агрэсіўнымі, выпускаючы свой гнеў часам не па адрасе. Людзі закрываюцца і пакутуюць. І мне падаецца, што ўзровень палярызацыі ў грамадстве з-за таго гора, што беларусы спыталі, будзе расці.

І. (17 гадоў) быў затрыманы ў Беларусі ў 2020 годзе, калі яму было 15 гадоў, за адміністраванне аднаго з тэлеграм-каналаў са звесткамі пра супрацоўнікаў праваахоўных органаў. Узрост выратаваў яго ад зняволення, і ён змог пакінуць Беларусь. Зараз ім апякуецца беларуская сям’я, якая таксама мусіла пакінуць краіну. Фота Пашы Крычко

“Я хачу праз фатаграфію рабіць бачнымі нашы праблемы і поспехі”

– Паша, я ведаю, што цябе асабіста закранула гэта тэма – твае бацькі знаходзяцца ў Беларусі. Як ты асабіста перажываеш гэту дыстанцыю?

– Не скажу, што гэта лёгка, і не скажу, што гэта цяжка. Я разумею, што калі пачну акцэнтаваць на гэтым сваю ўвагу, гэта будзе перашкаджаць таму, што я магу зрабіць.

У пэўным сэнсе, мне дапамагае мая камера. Я бачыўся з бацькамі толькі раз пасля таго, як з’ехаў. Яны прыязджалі да мяне ў Польшчу. І я браў камеру і здымаў. І яна дапамагла мне трымаць сябе ў руках. Я разумеў, што з камерай зрабіў не тое, што працу, а пакінуў сабе ўспаміны. То-бок яны засталіся цяпер у мяне не толькі ў галаве, а і на фотаздымках.

Сёння ў майго бацькі праблемы са здароўем – у яго рак. І я разумею, што калі нешта здарыцца, я за гэтым буду назіраць толькі знешне. Мне складана гэта прыняць.

За час маёй адсутнасці не стала майго ката… Цяжка пра ўсё гэта казаць.

“Мае бацькі Аляксандр і Тамара спяць на канапе ў кухні сваёй невялікай здымнай варшаўскай кватэры. Мяне ня бачылі амаль год, як я зьехаў зь Беларусі ў Польшчу і прыехаў на некалькі дзён у госьці. З меркаванняў бяспекі я не магу вярнуцца ў Беларусь. Амаль усе тыя, хто прымаў актыўны ўдзел у акцыях пратэсту, незалежна ад таго, былі яны валанцёрамі, актывістамі ці незалежнымі журналістамі, падвяргаліся перасьледу ў Беларусі і альбо ўцяклі, альбо не могуць вярнуцца, баючыся арышту. Іх сваякі не заўсёды маюць магчымасьць пакінуць Беларусь з-за цяжкасьцяў з атрыманьнем віз і магчымасьці паездкі, а таксама з-за ўзросту і праблем са здароўем”. Фота Пашы Крычко

Я думаю пра гэта ўсё і разумею, што так, паступова, з-за абставін, мае сувязі вытанчаюцца. І гэта можна казаць не толькі пра бацькоў, сваякоў,  – да мяне прыходзіць усведамленне, што ў пэўны момант я проста магу стаць чужым увогуле для Беларусі. То-бок, тыя людзі, з якімі я сябраваў, бавіў час, мы ўжо можам у адзін момант не зразумець адно аднаго.

Дарэчы, мне пра гэта распавядаў адзін хлопец, які меў ваенны досвед ва Украіне. Ён быў паранены на вайне і вярнуўся. І адчуў, што яго былыя сябры яго не разумеюць. Як і ён для іх ужо чужы чалавек. Я баюся гэтага. І так можна здарыцца з усімі беларусамі – тымі, хто жыве за мяжой, і тымі, хто жыве ў Беларусі – мы ўсе зараз праходзім гэта выпрабаванне.

Дзяўчына Паліна назірае, як у Доме міру для беларускіх палітуцекачоў у Польшчы гатуецца абед. 28 верасня 2020 года падраздзяленне контртэрарыстычнай групы «Альфа» ўварвалася ў кватэру на вуліцы Якубоўскага ў Мінску. Адзін з жыхароў, Андрэй Зэльцэр, адкрыў агонь, калі ў яго кватэру ўварвалася група з шасці сілавікоў. Ён смяротна параніў салдата, перш чым быў забіты сіламі бяспекі. Яго жонку затрымалі. Бацька Паліны Арцём быў вымушаны пакінуць краіну пасля таго, як напісаў у інтэрнэце каментар пра перастрэлку. Паводле звестак праваабаронцаў, каля 200 чалавек, якія размясцілі каментары пра перастрэлку, прыцягнутыя да адказнасці па арт. 369 КК (“Абраза прадстаўніка ўлады”) і арт. 130 КК (“Распальванне сацыяльнай варожасці”). Фота Пашы Крычко

– Так, і пры гэтым крыўды збіраюцца. Адны папракаюць другіх у тым, што яны супрацоўнічаюць з дзяржавай, другія кажуць пра тое, што на іх папросту забыліся. Як ты для сябе вырашаеш гэты канфлікт?

– Мне ўдалося пабываць па два бакі “Беларусяў”, так скажам. Памятаю, калі пасля 2020 года я быў яшчэ ў краіне і чуў нейкія прапановы ад людзей, якія ўжо былі за мяжой – мне падавалася, што гэтыя парады цалкам адарваныя ад жыцця. Вельмі часта тыя ідэі, што гучалі, выглядалі як вар’яцтва.

Памятаючы той досвед, пасля ад’езду я вырашыў не даваць аніякіх парадаў беларусам у краіне.

У мяне сёння пазіцыя – больш назіраць за тым, што адбываецца тут, за мяжой. І сваімі фатаграфіямі я намагаюся паказаць беларусам, якія засталіся ў Беларусі, як тут жывуць іх суайчыннікі. Каб былі зразумелыя і цяжкасці, з якімі мы тут сутыкаемся, і каб беларусы маглі пабачыць прыклады моцы, змагання. Ці працуе тут яшчэ тая знакамітая салідарнасць, якую мы бачылі ў 2020 годзе? Альбо наадварот – яна ўжо не працуе. Што з намі адбываецца? Я хачу праз фатаграфію рабіць бачнымі нашы праблемы і поспехі. Каб у выніку мы маглі паглядзець на сябе і задаць пытанне: ці ўсё мы робім правільна? Дзе мы зараз? Як змяняемся?

Мне падаецца, што гэта лепш, чым даваць парады.

Дзеячка культуры Ксеня Тырсік развіталася з бацькамі і дзясяткам сяброў на вакзале ў Мінску і села на цягнік да Масквы, а адтуль на самалёт да Вільні. Яна была вымушаная тэрмінова пакінуць Беларусь, неўзабаве пасля адбыцця 15-суткавага адміністрацыйнага арышту на падставе ўдзелу ў несанкцыянаваным масавым мерапрыемстве і непадпарадкавання супрацоўнікам міліцыі. Над ёй вісела пагроза завядзення крымінальнай справы за арганізацыю акцыяў пратэсту, хаця яна да гэтага не мела дачынення. Многія людзі, якія дзейнічалі, былі выцесненыя з краіны. З 9 жніўня 2020 года па сённяшні дзень краіну пакінулі больш за 160 тысяч беларусаў. Усё больш і больш надуманых крымінальных спраў узбуджаюцца, каб запалохаць людзей. Фота Пашы Крычко

“Мы знаходзімся ў нейкай бурбалцы і ўсё ніяк не можам з яе выйсці”

– Сёння ў беларускім грамадстве ўсё часцей абмяркоўваецца такая тэза, ці сапраўды беларусы змяняюцца і сталеюць, ці ўсё ж мы “захраслі” ў вырашальным 2020 годзе, які, без сумневу, па-ранейшаму застаецца нашым месцам сілы, але ў той жа час цягне нас назад. Ці не адмаўляемся мы часам прымаць да канца тое, што адбываецца з намі менавіта зараз? Ці надзённае для цябе гэта пытанне? І як ты як фатограф у гэтым кантэксце выбіраеш, што здымаць?

– Я ўвогуле падтрымліваю той бок, які стаіць на пазіцыі, што хопіць “сядзець” у 2020 годзе. Той час быў вырашальны, важны, натхняльны, але трэба жыць у тых умовах, у якіх мы знаходзімся зараз.

І тут складана не згадаць прыклад Украіны, якая з месяца ў месяц нагадвае пра сваю павестку. Я назіраю, як украінцы трымаюць сваю тэму ў медыя, я сачу за гэтым як фатограф і натхняюся. Шмат, вельмі шмат праектаў распавядаюць пра тое, што адбываецца ва Украіне – праекты, які прысвечаны ўкраінскай культуры, мастацтву, – не толькі вайне. А мы нібыта больш сціплыя, больш ціхія, і пра нас нічога не чутна. Але варта распавядаць пра тое, што адбываецца – прытым што беларусы робяць вельмі шмат.

Нашы суайчыннікі ўдзельнічаюць у вайне на баку Украіны, яны дапамагаюць украінскім уцекачам, яны валанцёраць. Той жа шэлтар, у якім я здымаў – там аказаліся і беларусы, і ўкраінцы, і яны неяк ужываліся адно з адным, нават дапамагалі адно аднаму.

А як жыве беларуская дыяспара? Я ездзіў у Данію і пазнаёміўся з там з супольнасцю беларусаў. Яны распавядалі, як яны змяніліся падчас і пасля падзей 2020 года, як аб’ядналіся, што робяць… І варта расказаць свету пра гэта – што мы адметныя, важныя, што мы – не частка Расіі.

Ірына Арахоўская танцуе на канцэрце беларускага рок-гурту RSP у Варшаве. Яна працавала фатографам для медыя «Белсат» у Беларусі, была параненая, калі асвятляла акцыі пратэсту ў Менску 9-11 жніўня 2020 года. Яна не змагла вярнуцца дадому да сям’і ў Беларусь пасля рабочай паездкі ў Польшчу ўвосень 2020 года, таму што яна была прызнаная сведкай па крымінальнай справе аб масавых беспарадках у Мінску і баялася быць затрыманай. Фота Пашы Крычко

Можа быць пра нас нічога не пішуць, на распавядаюць, таму што мы самі нічога не прапаноўваем? Варта сустракацца з рэдактарамі замежных медыя, куратарамі фотафестываляў і прапаноўваць тэмы, гісторыі. У мяне ёсць адчуванне, што мы знаходзімся ў нейкай бурбалцы і ўсё ніяк не можам з яе выйсці.

А калі нам няма чаго прапанаваць, – то і цікавасці да нас не будзе. Яна фарміруецца да беларусаў, краіны, культуры пастаянна, а не толькі праз вялікія пратэсты.

– То-бок культура, культурныя праекты могуць быць той самай прапановай для замежных медыя, пра якую ты кажаш?

– Так. Сёння ў свеце вялікі попыт на візуальныя гісторыі. Вялікія тэксты – гэта добра, але менавіта фатаграфія, візуальны матэрыял прыцягваюць гледача і чытача.

У мяне быў кантакт з адным канадскім фатографам, які раней працаваў менавіта журналістам, які піша для Reuters. Ён пісаў пра забойства ў Конга, і ў адзін момант зразумеў, што яму не абысціся без фатаграфій. Ён дадаў фотаздымкі да свайго матэрыялу, і яму ўдалося праз візуальны складнік прыцягнуць больш увагі да таго, што адбываецца ў Конга.

Сёння, на жаль, у Беларусі незалежныя фатографы амаль не здымаюць. Краіна збольшага засталася без асвятлення. (Я не бяру да ўвагі дзяржаўныя медыя, у якіх прапагандысцкія задачы). Гэта зразумела – працаваць незалежным журналістам, фатографам у краіне небяспечна. Але атрымоўваецца, што вялікі пласт жыцця беларусаў у краіне аказваецца не зафіксаваным. Але калі немагчыма захаваць тое, што адбываецца на дакументальным узроўні, я маю спадзеў, што нехта гэта робіць на мастацкім. І ў нас будуць архівы пра гэты час.

Жанчына з кветкамі каля брамы мінскага ізалятара на Акрэсціна чакае выхаду вядомай баскетбалісткі Алены Леўчанкі пасля 15 сутак арышту. Турма вядомая як ізалятар для актывістаў беларускай апазіцыі, арыштаваных падчас масавых пратэстаў супраць урада прэзідэнта Аляксандра Лукашэнкі. Паводле шматлікіх звестак, на Акрэсціна катавалі многіх пратэстоўцаў, арыштаваных падчас беларускіх пратэстаў 2020 года. Многія былі збітыя, а ў некаторых выпадках сур’ёзна параненыя. Прынамсі трое затрыманых атрымалі траўмы, якія сведчаць аб сэксуальным гвалце, на Акрэсціна або па дарозе туды. Пацярпелых шпіталізавалі з унутрыцягліцавым крывацёкам прамой кішкі, анальнай расколінай і крывацёкам, пашкоджаннем слізістай абалонкі прамой кішкі. Фота Пашы Крычко

“Беларусь у цэлым – гэта адна сям’я”

– І твой праект пра сямейныя сувязі, здавалася б, таксама складана візуалізаваць. І асабіста для мяне на прыкладзе тваёй серыі стаў бачны маштаб навалы, якую перажываюць беларусы – колькі людзей, сем’яў зараз церпяць з-за рэпрэсій, эміграцыі, вымушаных расставанняў… І як гэты боль нікуды не выходзіць.

– Я бы сказаў, што Беларусь у цэлым – гэта адна сям’я. Мой праект таксама і пра сувязі паміж намі ўсімі. Ёсць журналісты – і гэта таксама адна прафесійная сям’я. Ёсць айцішнікі – яшчэ адна супольнасць. Тыя ж ваяры-добраахвотнікі выбудоўваюць свае сувязі. Мне падаецца, што калі мы зразумеем тое, што ўсе злучаны – то станем мацней.

Мне падаецца, што беларусам цяпер гэта вельмі патрэбна. Захаваць тыя сувязі, якія ёсць, і разам з тым, – выбудоўваць новыя. Нам трэба ўсвядоміць, што павага пачынаецца з нас. Калі мы патрэбны сабе, то і іншыя зацікавяцца. Мы маем выдатных адмыслоўцаў у шматлікіх сферах, у нас – цудоўныя мастакі, музыкі, літаратары. Беларусы – вялікія эмпаты. Давайце паважаць адно аднаго і распавядаць пра нашы таленты свету.

Наста Базар (справа) і яе жонка Даша (злева) у Кракаве. Феміністка і масавая актывістка Наста ў 2020 годзе з’ехала з сям’ёй з Беларусі ў Кіеў. Незадоўга да пачатку вайны пераехала ў Польшчу. Асноўны кірунак дзейнасці Насты — абарона правоў жанчын і прадстаўнікоў ЛГБТК+ супольнасці. Наста была валанцёрам з самага пачатку вайны ва Украіне і спрабавала засяродзіцца на дапамозе жанчынам, якія пацярпелі ад сэксуальнага гвалту. Фота Пашы Крычко

– Паша, ведаю, што згодна з умовамі конкурсу, ты мусіш атрымаць як пераможца грашовы прыз – тысячу даляраў. На якія патрэбы, выбачай, патраціш прыз?

– Насамрэч яшчэ не вырашыў. Прызнацца, сёння я здымаю на камеру, якую набыў яшчэ ў 2014 годзе – хацелася б гэта неяк паправіць у лепшы бок. Але прыза, напэўна, хопіць толькі максімум на трэць камеры (смяецца). Яшчэ ёсць варыянт – заплаціць за кватэру.

Увогуле я ўдзельнічаў у фотаконкурсе “Family Connections” не дзеля фінансавай узнагароды. Калі мяне паклікалі ў Тбілісі на воркшоп, дзе я меў магчымасць пазнаёміцца з фатографамі з краін Усходняга партнёрства – гэта ўжо быў для мяне поспех. Безумоўна, для мяне было вельмі важна, што і тэма, якой я займаюся, набыла медыйную ўвагу. Гэта было галоўнай мэтай.

Але, вядома, адмаўляцца да прыза я не буду – грошы таксама не будуць залішнімі.

Паглядзець цалкам серыю Пашы Крычко і іншых беларускіх фіналістаў фотаконкурсу можна тут.

reform.by